Giun móc chó, mèo có khả năng gây bệnh cho người

Thông thường, người bị nhiễm giun móc Ancylostoma duodenale qua cả đường tiêu hóa và đường da; riêng giun mỏ Necator americanus chủ yếu chỉ lây nhiễm qua đường da, rất hiếm thấy lây nhiễm qua đường tiêu hóa. Ngoài hai loại giun móc và giun mỏ thường gặp này, con người cũng có thể bị nhiễm các loại giun móc Ancylostoma ký sinh ở chó, mèo do thường xuyên tiếp xúc với động vật nuôi gần gũi với người làm ảnh hưởng đến sức khỏe.

Giun móc Ancylostoma duodenale

Giun móc chó, mèo có tên khoa học là Ancylostoma caninum, Ancylostoma braziliense, Uncinaria stenocephala là những loại giun móc sống ký sinh ở trong ruột chó, mèo; ngoài ra có thể sống ký sinh ở khỉ và các loại động vật ăn thịt khác như mèo rừng, hổ, báo, cầy giông,... Ở ký chủ bình thường là các loại động vật, loại giun móc có chu kỳ phát triển giống như loại giun móc Ancylostoma duodenale, giun mỏ Necator americanus ký sinh và gây bệnh ở người. Trong điều kiện con người tiếp xúc với phân chó, mèo, các động vật khác hoặc môi trường bị ô nhiễm có mang mầm bệnh thì ấu trùng của các loại giun móc này có thể xâm nhập lạc chủ sang người nhưng ấu trùng giun không có khả năng đi sâu vào trong cơ thể mà chỉ bò quanh quẩn ở mô dưới da, chúng tồn tại ở đó trong nhiều tuần lễ gây nên hội chứng ấu trùng di chuyển dưới da (visceral larva migrans).

Các loại ấu trùng giun móc chó, mèo gây bệnh cho người

Giun móc Ancylostoma caninum được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1859. Giun trưởng thành sống ký sinh ở ruột non của vật chủ chính là chó, mèo, hổ,... Loại giun này phân bố ở khắp nơi trên thế giới và cũng rất phổ biến tại Việt Nam. Giun trưởng thành có miệng rộng với 3 đôi răng khỏe có thể ngoạm vào thành ruột. Trứng giun và ấu trùng giun giống như các loại giun móc khác.

Giun móc Ancylostoma braziliense được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1910. Đây là loại giun móc nhỏ nhất, cũng ký sinh ở ruột non của vật chủ chính là chó, mèo, mèo rừng, hổ, báo, cầy giông,... Loại giun móc này cũng phân bố ở nhiều nơi trên thế giới như Nhật Bản, Ấn Độ, Malaysia, Tây Phi, Mỹ La Tinh,... Ở Việt Nam, theo một số nhà khoa học chúng hiện diện phổ biến ở nhiều nơi. Giun trưởng thành có miệng nhỏ với 2 đôi răng lớn ở phía ngoài, đôi răng nhỏ ở phía trong. Trứng giun và ấu trùng giun của loại giun móc này rất giống với các loại giun móc khác nên khó phân biệt.

Ấu trùng các loại giun móc nói trên khi xâm nhập vào người sẽ gây nên hội chứng ấu trùng di chuyển dưới da ở người.

Nguyên nhân gây bệnh và triệu chứng bệnh lý

Các loại giun móc Ancylostoma caninum và Ancylostoma braziliense thường gặp ở vùng nhiệt đới. Người bị nhiễm mầm bệnh thường do tiếp xúc với đất, cát ở ngoại cảnh của môi trường sống bị ô nhiễm phân chó, mèo có ấu trùng giai đoạn lây nhiễm được (larva filariform). Ấu trùng giun chui qua da, thường ở vùng da tay, da chân. Do lạc chủ ký sinh thông thường nên ấu trùng giun không có men phân hủy thành mạch máu của người bệnh nên chúng không thể xâm nhập vào máu để đi chu du khắp cơ thể như các loại ấu trùng giun ký sinh ở người, vì vậy chúng phải di chuyển ở mô dưới da. Bệnh thường gặp ở những người làm vườn, trẻ em chơi nghịch đất cát, người đi chơi ngồi ở các bãi biển,... Triệu chứng bệnh lý thường thấy tại chỗ ấu trùng giun xâm nhập ở những vùng da để hở dễ tiếp xúc với đất, cát như bàn tay, cánh tay, chân, đầu gối, mông,... như có vết sẩn đỏ, ngứa, thành mọng nước và sau từ vài giờ hoặc 2 đến 3 ngày sẽ phát triển ra vùng da chung quanh thành một hay nhiều đường ngoằn ngoèo, gồ cao, rất ngứa, kéo dài với tốc độ từ vài milimét đến vài centimét mỗi ngày biểu hiện dấu hiệu đoạn đường ấu trùng đã di chuyển. Có thể có các bóng nước nhỏ dọc theo đường hầm ấu trùng di chuyển, bị thâm nhiễm bạch cầu và bạch cầu ái toan. Do gãi ngứa nên bệnh nhân có thể bị nhiễm trùng bội nhiễm, sinh mủ,... Ấu trùng giun có thể tồn tại nhiều tuần, có khi kéo dài hàng tháng. Trong một số các trường hợp, ấu trùng giun có khả năng thoát ra thành mạch máu, lên phổi gây hội chứng Loeffler biểu hiện bằng các triệu chứng lâm sàng giống như lao; bệnh nhân ho khan, đau ngực, bạch cầu ái toan tăng cao có thể tới 40% hoặc hơn; chụp phim Xquang tim phổi có hình ảnh thâm nhiễm giống lao nhưng hình ảnh này tự biến mất đi sau từ 1 đến 2 tuần mà không cần điều trị gì. Cơ thể có thể có những phản ứng với ấu trùng giun móc tùy thuộc vào số lượng ấu trùng giun bị nhiễm nhiều hay ít và sự đáp ứng của từng cơ thể con người.

Chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh

Chẩn đoán xác định bệnh thường căn cứ vào triệu chứng lâm sàng tại chỗ và dấu hiệu dị ứng toàn thân. Sinh thiết da cho thấy những u hạt chứa nhiều tế bào bạch cầu đa nhân ái toan, có thể gặp được ấu trùng nằm giữa u hạt. Xét nghiện bạch cầu đa nhân ái toan trong máu có thể tăng nhưng không đều.

Điều trị bệnh có thể dùng các loại thuốc chống giun như albendazole, flubendazole, thiabendazole. Thông thường sử dụng thuốc thiabendazol với liều lượng 25mg/kg cân nặng mỗi ngày, dùng trong 2 đến 3 ngày và nên kết hợp với các thuốc chống dị ứng. Có thể điều trị tại chỗ bằng phương pháp đông lạnh ấu trùng với khí nén freon (cryofluorane) hoặc bằng thuốc mỡ có chứa lindane 1%, kem hexachlorocyclohexan (HCH) thoa lên đường hầm ấu trùng di chuyển.

Phòng bệnh hiệu quả nhất là không nên tiếp xúc với đất, cát bị nhiễm bẩn phân chó, mèo,... Khi làm vườn tiếp xúc với đất, cát phải có dụng cụ, phương tiện bảo vệ. Không cho trẻ em chơi nghịch đất, cát; đi chân đất hoặc ngồi bệt dưới đất, cát. Nếu có điều kiện, định kỳ nên điều trị tẩy giun cho chó, mèo nuôi ở trong nhà để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.

Trong cuộc sống hàng ngày cùng một môi trường, con người và các loại động vật nuôi như chó, mèo,... có điều kiện và nhiều cơ hội truyền cho nhau những mầm bệnh ít nhiều đã thích nghi đối với cơ thể, trong đó có giun móc của chó, mèo. Khi ấu trùng giun móc chó, mèo xâm nhập vào cơ thể sẽ gây nên hội chứng ấu trùng di chuyển, nếu không để ý thì khó phát hiện và xử trí điều trị kịp thời, phù hợp. Vì vậy việc phòng bệnh là vấn đề cần được cộng đồng người dân quan tâm để chủ động phòng ngừa.

xem chi tiết

Bị giun đũa chó điều trị ra sao?

Em có người bạn bị ngứa khắp tay chân. Đi xét nghiệm máu ở ĐH Y dược TP.HCM cho kết quả âm tính với giun đũa chó (Toxocara sp) nhưng xét nghiệm ở Pasteur thì kết quả dương tính. Bạn em đã quay lại ĐH Y dược và được cho toa thuốc là Albendazole, liều điều trị 400mg/2 lần/ngày liên tục trong 21 ngày.

Trong thời gian điều trị cảm giác ngứa khắp người vẫn còn nhưng không thường xuyên. Hai tháng sau người bạn mới lên xét nghiệm lại thì vẫn cho kết quả dương tính với giun đũa chó Toxocara sp. Xin hỏi có thể điều trị dứt hẳn bệnh này ở bệnh viện nào?

Ấu trùng giun đũa chó di chuyển dưới da

Toxocara sp là tên chung, đó có thể là giun đũa chó (Toxocara canis) hay giun đũa mèo (Toxoplasma cati). Riêng giun đũa chó không sống ký sinh ở người, chỉ ấu trùng của nó có thể nhiễm qua người (người là ký chủ tình cờ), nhưng ấu trùng này không thể tiếp tục phát triển thành con giun trưởng thành được. Vì vậy, bệnh giun đũa chó được gọi là bệnh ký sinh trùng lạc chỗ. Ấu trùng giun đũa chó khi lạc chỗ nhiễm qua người sẽ di chuyển nhiều nơi gây rối loạn ở các cơ quan nội tạng khác nhau và có những biểu hiện lâm sàng, đặc biệt ở da thì gây nổi dát đỏ, mề đay, ngứa.

Vùng da trước khi điều trị giun đũa chó

Albendazole là thuốc lựa chọn điều trị giun đũa chó và giun đũa mèo nhiễm sang người. Liều dùng 400mg/2 lần/ngày dùng liên tục năm ngày đã đủ diệt hai loại ký sinh trùng vừa kể. Vì vậy, nếu dùng liều 400mg/2 lần/ngày trong 21 ngày chắc chắn sẽ diệt được mầm bệnh nếu thật sự bị nhiễm.

Với kết quả xét nghiệm mầm bệnh là ký sinh trùng, vẫn có trường hợp ghi nhận là dương tính giả và âm tính giả. Trong thực tế vẫn xảy ra xét nghiệm cho thấy kết quả giả như vừa kể. Thông thường để xác định bệnh phải kết hợp kết quả xét nghiệm và các triệu chứng lâm sàng. Một triệu chứng lâm sàng của nhiễm giun đũa chó là dị ứng ngoài da gây ngứa, nhưng biểu hiện đó có thể do một chất gây dị ứng nào khác (từ thức ăn, môi trường,...).

Vùng da sau khi điều trị khỏi giun đũa chó

Vì thế, việc xác định nhiễm một mầm bệnh nào đó, đặc biệt là ký sinh trùng, có thể gặp khó khăn và việc điều trị có khi một hai lần sẽ không dứt hẳn. Trường hợp của bạn nên trở lại tái khám bác sĩ trước đây đã điều trị bệnh nhiễm giun đũa chó. Là người theo dõi trực tiếp, bác sĩ sẽ cho hướng điều trị thích hợp. Bệnh viện ĐH Y Dược TP.HCM, Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM,... đều có chữa bệnh nhiễm giun đũa chó.

xem chi tiết

Các triệu chứng khi nhiễm ký sinh trùng

Ký sinh trùng thường vào cơ thể theo đường tiêu hóa, đôi khi qua da. Do sống ký sinh trong cơ thể nên không dễ gì phát hiện nó bằng mắt thường. Chỉ có cách duy nhất là quan sát các biểu hiện của cơ thể.

Giun móc:

Sinh mạng của loại ký sinh trùng này bắt nguồn từ ngoài cơ thể, thông qua nguồn nước, hoa quả và rau xanh ô nhiễm đi vào cơ thể. Trùng bé sinh trưởng ở trong nội tạng của cơ thể, bám vào thành nội tạng hút máu của cơ thể để sinh sống, có lúc còn làm cho chủ cơ thể mắc bệnh thiếu máu do ký sinh trùng đường ruột gây ra.

Ấu trùng giun móc di chuyển dưới da

Triệu chứng: yếu đuối, đau bụng và đau bụng đi ngoài, buồn nôn, thiếu máu.

Trùng ghẻ:

Loại ký sinh trùng này thông qua tiếp xúc để truyền nhiễm. Trùng ghẻ đẻ trứng trên da của người gây ra phản ứng và phát viêm cho da. Khi trùng ghẻ cất dấu trứng ở dưới da, phản ứng của cơ thể càng thêm mãnh liệt, ví dụ như ngứa ngáy khó chịu.

Triệu chứng: ngứa gãi, ghẻ lở, đau nhức, kích thích da, gây mủ. 

Giun đũa:

Giun đũa là trùng dây ký sinh nhiều nhất ở nội tạng, có thể dài đến 15-35cm. Loại ký sinh trùng này thông qua thực phẩm ăn vào gây truyền nhiễm. Trứng của giun đũa sẽ nhanh chóng nở ra xuyên vào thành nội tạng, đi vào máu. Thông qua máu chảy vào phổi, sau đó bị ho ra rồi nuốt vào và tiếp tục trở về nội tạng.

Nổi mẩn trên da do nhiễm giun đũa chó

Triệu chứng: sốt, mệt mỏi, dị ứng, nôn mửa, đau bụng đi ngoài, khó thở và ho và một số vấn đề về thần kinh.

Sán máng:

Những loại trùng bé này ký sinh ở trong máu của chủ thể và làm cho chủ thể mắc bệnh sán máng. Bọn trùng này sinh hoạt ở trong nước, khi cơ thể tiếp xúc với nguồn nước ô nhiễm, chúng sẽ phá hỏng da.

Loại ký sinh trùng này sẽ dẫn đến phát viêm (phù thũng), gây tổn hại bộ phận cơ thể đặc biệt là gan. Khi thành sán sẽ ký sinh trên cơ thể chủ thể hơn 10 năm, có thể nhiều năm không có biểu hiện triệu chứng gì và rời khỏi cơ thể theo nước tiểu, ký sinh ở trong con ốc trải qua sự sinh tồn trong cuộc đời còn lại của chúng.

Triệu chứng: nóng sốt, đau nhức, ho, đau bụng đi ngoài, phù thũng, ngủ mê.

Sán dây:  

Sán dây lây truyền qua thực phẩm ô nhiễm, thông qua cấu tạo dạng “móc câu”.ở phần đầu ký sinh trong nội tạng. Sán được 3,4 tháng sẽ trưởng thành và ký sinh ở trong cơ thể đến 25 năm. Trứng của sán dây.có thể thông qua phân bài trừ ra ngoài, có thể sinh tồn ở trong thực vật, sau đó được trâu, bò ăn vào hoặc truyền lây cho nhân loại.

Dấu hiệu nhiễm ấu trùng sán dây lợn

Triệu chứng: buồn nôn, nội tạng phát viêm, trọng lượng giảm, hoa mắt chóng mặt, co rút, dinh dưỡng không đủ.

Giun kim:

Giun kim là ký sinh trùng thường gặp, nó có thể gây ra bệnh giun. Trùng cái có thể dài đến 8 -13cm. Phần đuôi của giun kim hình kim dài, vì vậy nên mới có tên giun kim.

Giun kim thông qua vết thương bên ngoài hoặc vết trầy xước để thụ tinh giao phối. Giun đực dùng bộ phận sinh dục kích vào giun cái, sau đó giun đực chết đi. Mẹ con nhà giun kim lại tiếp tục an gia ở trong nội tạng cơ thể. Tuy nhiên, khác với đa phần ký sinh trùng khác, giun kim không tiến vào trong máu, không thể sinh tồn với các bộ phận khác của cơ thể. Giun kim đẻ trứng ở ngoài cơ thể, thông thường ở xung quanh hậu môn, gây ra ngứa ngáy. Giun bé sẽ gây truyền nhiễm qua tay. 

Triệu chứng: phát viêm, ngứa ngáy.

Ấu trùng từ muỗi:

Muỗi mang theo loại ký sinh trùng này, chích đốt và truyền loại ký sinh trùng này vào trong máu. Sau đó chúng tiến vào tuyến hạch, đặc biệt là tuyến hạch bộ phận đùi và sinh trưởng ở đó, cần thời gian một năm mới phát triển thành trùng. Ấu trùng này sẽ gây ra các bệnh nhiệt đời, có lúc còn gây ra bệnh vẩy nến.

Triệu chứng: ngứa ngày, viêm nhiễm da, hạch đau, da dầy lên, sưng phù. 

Trùng hình cung:

Loại ký sinh trùng hình lưỡi liềm thường gặp này sẽ thâm nhập vào trong hệ thống thần kinh trung ương. Thông qua thức ăn chưa chín hẳn hoặc bị vật nuôi trong nhà lây nhiễm loại ký sinh trùng này. Đa phần khi chúng ta bị truyền nhiễm, hiển thị kháng thể của nó, nhưng rất ít có triệu chứng biểu hiện ra. Người có hệ thống miễn dịch yếu càng dễ bị lây nhiễm trùng hình cung, phụ nữ có thai nhiễm trùng hình cũng thì thai nhi sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng, có thể gây tử vong. 

Triệu chứng: cảm, sốt, hàn lạnh, yếu mệt, đau đầu.

Khuẩn Giardia:

Giardia là loại ký sinh trùng nguyên sinh, chúng ký sinh và sinh trưởng ở trong nội tạng của con người, có thể gây ra các bệnh lây nhiễm Giardia. Loại ký sinh trùng này sau khi đóng đô ở nội tạng sẽ gây phát viêm và các tổn thương khác, giảm bớt khả năng hấp thụ dinh dưỡng của nội tạng, gây ra đau bụng. Loại ký sinh trùng này tồn tại ở trong nước uống.

Triệu chứng: đau bụng, đi ngoài, buồn nôn, giảm thể trọng, khi ợ nấc sẽ có khí mùi như mùi trứng thối.  

Amip bệnh lỵ:

Amip bệnh lỵ là một kháng thể đơn bào, nó có thể gây ra bệnh lỵ amip. Loại ký sinh trùng này chủ yếu lây truyền cho con người và các loại thân dài khác. Nó sinh tồn ở trong nước, trong môi trường ẩm ướt và trong đất, có thể lây nhiễm cho hoa quả và rau xanh.

Khuẩn lỵ amip lây truyền qua phân thải ra, không giống với các ký sinh trùng khác, nó có khả năng gây ra tử vong lớn hơn cả động vật nguyên sinh.

Triệu chứng: Không có.

xem chi tiết

Tác nhân gây bệnh giun Đầu gai ở người

Bệnh cảnh do ấu trùng hoặc giun đầu gai non (Gnasthostoma spinigerum) di chuyển dưới da và trong cơ quan nội tạng. Gây nên tình trạng ngứa da nổi mẩn khu trú hoặc toàn thân, là một thách thức đối với các bác sĩ trong việc trị nguyên nhân ngứa da.

Tác nhân gây bệnh giun Đầu gai ở người

Giun Đầu gai trưởng thành sống trong các bướu ở vách bao tử động vật ăn thịt sống ( chó, mèo, chồn, chim,…) giun đực dài từ 11 - 25mm, giun cái dài 25 – 54mm, thân mình hơi cong, bao phủ bởi các gai cuticule ở nữa trước, đầu phình có 4 – 8 hàng móc; trứng hình oval, vỏ lấm tấm, một cực có nút trong suốt. Giun Đầu gai đẻ trứng ở vách bao tử, trứng theo phân ra ngoài.

Ấu trùng giun Đầu gai di chuyển dưới da

Phần đầu con giun Đầu gai có miệng và các gai giúp chúng tạo đường hầm di chuyển dưới da

Trong môi trường nước, ấu trùng thực quản hình ụ phình, có bao chui ra và được lăng quăng đỏ Cyclops sp. Nuốt. Trong cơ thể giáp xác này, ầu trùng thành ấu trùng giai đoạn II, có đầu phình và 4 hàng móc. Khi lăng quăng đỏ Cyslops sp. Bị cá, ếch, lươn hay rắn nuốt, ấu trùng giai đoạn II phát triển thành ấu trùng giai đoạn III ở cơ bắp của các động vật này.

Khi chó, mèo, chồn, chim ăn các ký chủ trung gian II kể trên, ấu trùng giun sẽ chui vào vách bao tử và phát triển thành giun trưởng thành trong vòng 6 tháng.

Nếu người ăn cá, rắn, lươn, ếch,… nấu chưa chín, ấu trùng giai đoạn III sẽ chui vào vách bao tử và đi lang thang khắp nơi trong cơ thể: da, gan, phổi, não, mắt,...

Ký sinh trùng Giun Đầu gai có thể phát triển đến giun non nhưng không trưởng thành được. Đến đâu, giun Đầu gai lại gây viêm, apxe, hoại tử, xuất huyết đến đó,…Tình trạng này có thể kéo dài đến 17 năm.

Dịch tễ học bệnh Giun Đầu gai

Giun Đầu gai thường gặp ở Đông Nam Á, Trung Quốc, Nhật, Philippin, Indonesia,… Người nhiễm Giun Đầu gai thường là do ăn cá sống hoặc nấu chưa kỹ. Ở miền Nam Việt Nam, cần chú ý đến các món ăn đặc sản: Cá hồi, cứ ngừ sống, cá lóc nướng trui và mắm thái.

Bệnh cảnh lâm sàng khi nhiễm bệnh Giun Đầu gai

Trong cơ thể người khi giun từ vách bao tử lên gan, bệnh nhân buồn nôn, đau thượng vị và hạ sườn phải, sốt. Sau đó, triệu chứng tùy thuộc vào cơ quan giun đang di chuyển: gan (gan to, đau, sốt), xoang bụng ( bướu giả viêm ), mắt (viêm mống mắt, viêm nàng bồ đào, xuất huyết nặng, hoại tử dọc theo đường đi của giun), da ( cục u di động dưới da, viêm, phù da, đường hầm dưới da, đường hầm dưới da có thâm nhiễm bạch cầu, bạch cầu toan tính,…). Bệnh giun Đầu gai có thể kéo dài nhiều năm, có những lúc lắng dịu, có những lúc bộc phát.

Giun Đầu gai gây tổn thương mẩn ngứa da cục bộ

Ấu trùng giun Đầu gai di chuyển dưới da

Chẩn đoán bệnh Giun Đầu gai

- Xét nghiệm máu bằng phương pháp Elisa chẩn đoán bệnh.

- Xét nghiệm công thức máu bạch cầu trong máu tăng đến 100.000/mm³, trong khi bạch cầu toan tính chiếm 50 – 80%.

- Chuẩn đoán dựa trên các yếu tố dịch tễ, nguy cơ như; khi bệnh nhận sống trong vùng nội dịch, có các biểu hiện lâm sàng kể trên, nhất là viêm da kém chứng tăng cao bạch cầu toan tình trong máu.

- Chẩn đoán xác định khi bắt được ấu trùng hoặc giun non từ sang thương ( da, niêm mạc mắt,…).

- Phản ứng nội bì với kháng nguyên Gnasthostoma cho kết quả tin cậy được.

Điều trị bệnh Giun Đầu gai ở đâu?

Tại phòng khám ký sinh trùng Ánh Nga TP. HCM, bệnh Giun Đầu gai được điều trị bao gồm Albendazole đường uống 15 đến 21 ngày. Có thể thay thế Ivermectin liều duy nhất, 0,2mg/kg lặp lại sau một tuần.

Trường hợp tái phát nên sử dụng dụng phác đồ phối hợp. Đôi khi ngứa da cục bộ tại một vị trí da không có hiện tượng ấu trùng giun Đầu gai di chuyển, có thể sử dụng thuốc kháng Histamine, đặc biệt là những trường hợp có tăng bạch cầu ái toan.

Giun Đầu gai gây tổn thương mẩn ngứa da cục bộ

- Một phương pháp điều trị hiệu quả đó là gắp ấu trùng nếu chúng xuất hiện trên da, hoặc niêm mạc.

Dự phòng bệnh giun Đầu gai như thế nào hiệu quả?

- Các loại cá, ếch nhái, rắn, lươn nên nấu chín khi ăn.

- Ở Việt Nam. Cẩn thận khi ăn món cá lóc nướng trui và mắm thái.

- Cá ngừ, cá hồi sống nên để âm sâu - 40⁰C trước khi ăn.

xem chi tiết

Bệnh sán chó ở người có nguy hiểm không?

Bệnh sán chó ở người không phải là căn bệnh hiếm gặp. Từ lâu chó luôn là bạn, là động vật yêu quý và gần gũi với con người nhất, chính vì hay tiếp xúc với loài chó mà tỷ lệ chúng ta mắc phải căn bệnh sán chó ở người là rất cao. Hôm nay chúng ta hãy đi tìm hiểu kỹ hơn về căn bệnh này qua bài viết sau nhé.

Bệnh sán chó ở người là gì?

Bệnh sán chó ở người là căn bệnh rất dễ mắc phải khi tiếp xúc với loài chó.

Bệnh sán chó hay còn được biết với tên gọi khác đó là bệnh giun đũa chó, bệnh sán dây chó,…

-Có hai thể hình bệnh sán chó ở người chính đó là: nang nước sán chó (Cystic Echinococcosis) và nang sán tổ ong (Alveolar Echinococcosis).

-Ngoài ra cũng có thêm 2 thể bệnh sán chó phụ ở người đó nữa là: đa nang sán chó (Polycystic Echinococcosis) và đơn nang sán chó (Unicystic Echinococcosis).

Bệnh sán chó ban đầu thường không có nhiều biểu hiện ra bên ngoài, chính vì thế rất khó để có thể phát hiện ra bệnh sớm. Chỉ đến khi sán làm tổ và phát triển mạnh thì những dấu hiệu mới bộc lộ ra bên ngoài.

Nguyên nhân gây bệnh sán chó ở người:

Do chó là loại động vật sống rất gần gũi với chúng ta nên khả năng mắc phải bệnh sán chó ở người là rất cao. Một vài nguyên nhân khiến chúng ta mắc phải căn bệnh này đó là:

- Khi chúng ta ăn phải thức ăn hoặc tiếp xúc với nguồn nước có chứa sán chó.

-Tiếp xúc gần gũi với chó cũng có thể là nguyên nhân gây nên căn bệnh sán chó ở người.

-Ăn nội tạng của động vật có chứa sán chó do chưa chế biến và làm sạch kỹ.

-Trứng sán được phát tán ra bên ngoài khi chó đi đại tiện, và khi chúng ta dọn dẹp cũng rất dễ mắc phải bệnh sán chó ở người.

Bệnh sán chó xâm nhập vào cơ thể người như thế nào?

Sán chó phát tán ra môi trường xung quanh qua phân của chúng.

Giun sán sau một thời gian sinh trưởng và phát triển trong cơ thể của loài chó sẽ được phát tán ra môi trường xung quanh theo đường phân. Trứng sán chó thường rất khó hỏng trong điều kiện môi trường bình thường. Sau khoảng thời gian 1-2 tuần những quả trúng này sẽ hóa thành phôi.

Sau khi giun sán được phát tán ra bên ngoài chúng sẽ chờ cơ thể người hoặc vật chủ mới tiếp xúc, từ đó chúng sẽ xâm nhập vào cơ thể chúng ta tạo căn bệnh sán chó ở người. Khi chui vào cơ thể chúng sẽ không phát triển ngay thành những con sán nhỏ mà vẫn tồn tại ở dạng ấu trùng để có thể dễ dàng di chuyển trong cơ thể qua thành ruột và đường máu tới các vị trí như gan, phổi, hệ thần kinh,…

Thời điểm này bệnh sán chó ở người sẽ hình thành nên những khối u nhỏ di chuyển dưới da tạo thành các vết đỏ li ti, gây ra những tổn thương tại những vị trí mà chúng đi qua. Tùy vào mỗi loại sán mà chúng sẽ tàn phá cho cơ thể những cách khác nhau.

Bệnh sán chó ở người có nguy hiểm không?

Nếu không có những biện pháp can thiệp kịp thời bệnh sán chó ở người sẽ ngày càng phát triển và gây ra những mối nguy hại không thể lường trước được.

-Bệnh sán chó ở người di chuyển vào nội tạng: Khiến người bệnh bị sốt, to gan, lá lách phình to và xuất hiện các triệu chứng hô hấp như hen suyễn.

-Bệnh sán chó xuất hiện ở mắt: Khiến thị lực của người bệnh bị suy giảm một cách nghiêm trọng, thậm chí khi sán di chuyển có thể gây tổn thương võng mạc dẫn đến tình trạng mắt bị lé hoặc mù lòa.

-Một số biến chứng khác do bệnh sán chó ở người gây ra: Nhiều trường hợp người bệnh được ghi nhận là có biểu hiện bị viêm cơ tim, viêm thận, đau hệ thần kinh trung ương. Thậm chí bệnh sán chó ở người có thể khiến người bệnh bị tử vong.

Triệu chứng bệnh sán chó ở người

Nổi mề đay là biểu hiện của căn bệnh sán chó.

Khi mới mắc phải căn bệnh sán chó ở người, cơ thể chúng ta gần như không có nhiều biểu hiện ra bên ngoài. Tuy nhiên khi sán đã làm tổ và phát triển mạnh trong cơ thể sẽ gây ra những tổn thương cho thực thể.

-Khi mắc sán chó ở người cơ thể người bệnh thường có biểu hiện nổi mề đay, da cảm thấy ngứa,…đặc biệt là các vị trí cánh tay, bụng, mông và ở phía trước đùi.

-Nếu bệnh sán chó ở người phát triển mạnh ở vùng bụng sẽ khiến cơ thể thỉnh thoảng xuất hiện những cơn đau bụng, người lúc nào cũng cảm thấy mệt mỏi do hệ tiêu hóa hoạt động không được tốt và do giun sán đã lấy đi hết chất dinh dưỡng khi chúng ta ăn vào.

-Đối với bệnh nhân có chứa nhiều sán chó trong máu thì biểu hiện của bệnh sẽ là những cơn đau đầu, ngứa phần mắt và da sẽ có biểu hiện viêm nhiễm, lở loét.

Cần phải làm gì sau khi phát hiện bệnh sán chó ở người?

Rất nhiều người bệnh thường tỏ ra hoang mang và sợ hãi khi nghi ngờ bản thân mắc phải bệnh sán chó. Lúc này các bạn cần phải thực sự bình tĩnh, tới các bệnh viện hoặc phòng khám chuyên về giun sán để khám và chữa trị.

xem chi tiết

Nhiễm sán và cách phòng ngừa

Bạn Trần Thủy My, phường Phương Nam, TP.Uông Bí, hỏi: “Tôi rất thích ăn rau sống. Dạo gần đây tôi thấy cơ thể mệt mỏi, da ngứa ngáy. Nhờ bác sĩ tư vấn giúp liệu tôi có bị nhiễm sán không? Triệu chứng của nhiễm sán là như thế nào? Xin cảm ơn”. Bác sĩ Lương Xuân Kiên, Trưởng Khoa Các bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Đa khoa tỉnh, tư vấn giúp bạn.

1. Xin bác sĩ cho biết triệu chứng nào ở người là dấu hiệu của nhiễm sán?

Ở nước ta thường xuất hiện bệnh nhân nhiễm sán, chủ yếu là sán lá (sán lá gan lớn, sán lá gan nhỏ, sán lá ruột); sán dây (sán dải bò, sán dải heo,...) và sán máng. Triệu chứng của nhiễm sán khá kín đáo, ít biểu hiện rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Mỗi loại sán khác nhau, người nhiễm có biểu hiện khác nhau.

Cụ thể: Khi nhiễm sán lá, người bệnh thường đau bụng âm ỉ không rõ vị trí, đau hạ sườn phải, đau nhẹ hoặc đau dữ dội; rối loạn tiêu hóa, ỉa chảy, phân nát, chán ăn. Khoảng 20 - 30% bệnh nhân có biểu hiện các nốt sẩn trên da, gặp chủ yếu ở đùi, mông, lưng với cảm giác ngứa, bứt rứt, khó chịu.

Còn nhiễm sán dây, người bệnh thường không có triệu chứng. Một số trường hợp có thể có đau bụng, ăn không ngon, sụt cân, ngứa da..., xuất hiện đốt sán bò ra hậu môn. Một số trường hợp xuất hiện các vệt lạ trên da do ấu trùng sán dây ký sinh ở da, cơ. Một số trường hợp, ấu trùng sán dây còn ký sinh ở niêm mạc, mắt, não...

Kén sán heo

Còn khi nhiễm ấu trùng sán máng (lây cho người qua da khi tắm nước sông, hồ có nước nhiễm ấu trùng sán máng), trong vài giờ sau khi ấu trùng sán máng chui vào da, bệnh nhân bị ngứa dữ dội, da phù nề nổi mẩn đỏ, sẩn. Sau 1 tuần đỡ ngứa và có thể viêm da, da trầy xước.

2. Nguyên nhân nào gây nhiễm ký sinh trùng sán, thưa bác sĩ?

Ăn thức ăn nhiễm ký sinh trùng sán chưa nấu chín; sử dụng nước nhiễm ký sinh trùng không được đun sôi; ăn các loại trái cây và rau bị nhiễm ký sinh trùng sán và không rửa sạch,... là nguyên nhân chủ yếu gây nhiễm sán ở người. Tuy nhiên, nhiễm sán còn rơi vào trường hợp người làm vườn đi chân đất tiếp xúc với đất bị ô nhiễm; tiếp xúc với phân người và động vật; thiếu vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường,...

Đốt sán dải bò

3. Làm sao để đẩy hết ký sinh trùng sán khỏi cơ thể, thưa bác sĩ?

Sán là những sinh vật ký sinh trong cơ thể vật chủ để sinh tồn. Nhiễm sán khiến bạn gặp nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Khi trú ngụ bên trong cơ thể, sán sẽ giành lấy dinh dưỡng của cơ thể, dần dần bạn có thể bị giảm cân, căng thẳng cùng nhiều vấn đề sức khỏe khác; thậm chí còn gây tử vong. Khi một người trong gia đình bị nhiễm ký sinh trùng giun sán mà không được điều trị, sau một thời gian nó có thể lây nhiễm cho các thành viên khác trong gia đình và những người xung quanh.

Bởi vậy, bạn nên tẩy giun, sán theo định kỳ 6 tháng/lần. Khi cơ thể có dấu hiệu nhiễm sán, bạn nên đến các cơ sở y tế để khám, làm xét nghiệm chẩn đoán bệnh. Việc xét nghiệm cũng giúp tìm chính xác loại sán bị nhiễm để có phương pháp điều trị kịp thời.

Nếu bạn bị nhiễm ký sinh trùng giun sán, tùy theo nhiễm loại sán gì và sán ký sinh ở cơ quan nào mà bác sĩ sẽ quyết định cho bệnh nhân điều trị nội trú tại bệnh viện, hoặc có thể kê đơn thuốc cho bạn về nhà uống thuốc và hẹn bạn tái khám để xét nghiệm lại. Tuy nhiên, một số trường hợp đặc biệt phải dùng tới phương pháp phẫu thuật để xử lý.

Để phòng nhiễm sán, mọi người nên rửa tay sạch trước khi ăn và sau khi vệ sinh. Cần vệ sinh nơi ở, đồ dùng cá nhân như: Thay ga trải giường thường xuyên; lau, khử trùng giầy, dép, sàn nhà. Ăn chín, uống nước đun sôi để nguội. Thức ăn đậy kín không để ruồi, nhặng đậu vào. Không để rác thải bừa bãi. Không đi chân đất hoặc bò lê dính đất nhằm tránh ấu trùng giun móc chui qua da. Rửa trái cây và rau trước khi ăn. Đi đại tiện vào hố xí, trẻ nhỏ đi vào bô. Hạn chế tiếp xúc với chó, mèo,...

xem chi tiết

Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh giun đũa

Ở xứ nhiệt đới như Việt Nam, môi trường sinh sống và tập tục ăn uống vô cùng đa dạng, vấn đề lây nhiễm các loại ký sinh trùng là khó tránh khỏi. Trong đó, nhiễm giun đũa khá thường gặp, đặc biệt là trẻ nhỏ. Triệu chứng bệnh giun đũa đa dạng, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Vậy nên những hiểu biết về vấn đề này là vô cùng cần thiết để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cả gia đình.

1. Nguyên nhân gây bệnh giun đũa:

Bệnh giun đũa có tên khoa học là Ascaris lumbricoides. Khác với các loài ký sinh trùng khác, đây là loại giun có kích thước khá lớn, như một con giun cái trưởng thành có chiều dài từ 20 đến 25 cm, giun đực là từ 15 đến 17cm. Giun có màu sắc trắng hay hồng, phần thân tròn còn phần đầu và phần đuôi thì thon nhọn. Vị trí ký sinh của giun đũa là ở ruột non của người.

Mẩn ngứa da do nhiễm giun sán

Khi giun đũa cái đẻ trứng, nếu rơi vào trong đất, sau khoảng hai tuần, trứng giun sẽ phát triển thành ấu trùng giun. Nhiệt độ môi trường bình thường là vô cùng thuận lợi để ấu trùng giun tiếp tục vòng tuần hoàn. Trứng giun chỉ bị tiêu diệt với nhiệt độ từ trên 60 độ. Chính thói quen đi chân đất, tiếp xúc môi trường bên ngoài mà không có dụng cụ, phương tiện bảo vệ, không vệ sinh tay sạch sẽ,... là nguyên nhân gây bệnh giun đũa.

Ngoài ra, trẻ em cũng thường dễ bị nhiễm giun hơn người lớn, trẻ ở nông thôn cũng có tỷ lệ nhiễm giun cao hơn trẻ ở thành thị. Do trẻ nhỏ thường chưa có ý thức vệ sinh cá nhân, hay đi chân trần, cho tay vào miệng, nuôi dưỡng trong môi trường nhà trẻ,... nên đây là điều kiện dễ lây truyền.

Ở các vùng nông thôn, mặc dù đã có nhiều khuyến cáo, tập quán ăn rau sống, dùng phân tươi bón rau vẫn còn tồn tại. Trứng giun thải ra trong phân không được loại trừ dù cho có rửa rau kỹ lưỡng nhiều lần. Con đường lây nhiễm tạo thành vòng luẩn quẩn.

2. Triệu chứng bệnh giun đũa như thế nào?

Biểu hiện của nhiễm bệnh giun đũa không đặc trưng, dễ nhầm lẫn vào các bệnh lý khác.

Ở trẻ em, triệu chứng có thể là trẻ bị rối loạn tiêu hóa kéo dài, suy dinh dưỡng, còi cọc, cân nặng chậm phát triển.

Nếu có quá nhiều giun trong ruột, trẻ sẽ có biểu hiện của tắc ruột. Cụ thể là trẻ bị đau bụng quặn từng cơn kèm chướng bụng, táo bón. Nếu giun từ ruột non đi qua ống mật sẽ gây tắc mật, giun xuống ruột thừa gây viêm ruột thừa cấp.

Trẻ bị rối loạn tiêu hóa kéo dài, suy dinh dưỡng, còi cọc và trẻ bị đau bụng quặn từng cơn kèm chướng bụng là những biểu hiện của bệnh giun đũa

Nếu giun đi lạc chỗ lên phổi, người bệnh có thể đến khám vì lý do khò khè, khó thở mạn tính hay biểu hiện cấp tính như đau ngực dữ dội, ho khan, sốt cao.

Một số trường hợp hiếm gặp là thấy được giun sống chui ra từ phân khi trẻ đi tiêu hay bắt gặp giun chui ra từ miệng, mũi khi trẻ ngủ hay ho, sặc.

3. Cách nào để phòng chống nhiễm giun đũa?

Để phòng chống nhiễm bệnh giun đũa, cũng như các loại ký sinh trùng khác nói chung, không có biện pháp nào hiệu quả hơn là thực hành vệ sinh sạch sẽ.

- Vệ sinh tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, lau dọn nhà cửa, vật dụng, đồ chơi của trẻ thường xuyên với nước sát trùng.

-  Luôn ăn thức ăn đã nấu chín, nước đun sôi để nguội.

- Hạn chế ăn rau sống; nếu cần, nên rửa rau kỹ lưỡng nhiều lần với nước rửa rau chuyên dụng.

- Không đi chân trần; nếu làm vườn, dọn rác, cây cỏ, cần đi ủng, mang khẩu trang, găng tay. Không được dùng phân tươi để bón rau, bón cây.

- Đối với nhà vệ sinh, cống rãnh thoát nước, cần thường xuyên quét dọn, xử lý hóa chất diệt trùng thân thiện môi trường.

-  Đồng thời, cần có thói quen uống thuốc tẩy giun định kì mỗi sáu tháng cho cả gia đình. Thuốc có tác dụng không chỉ trên giun đũa và còn giúp diệt trừ các loại giun sán khác.

Tuy điều kiện sống ngày nay đã phát triển, nhưng nguy cơ lây nhiễm giun vẫn chưa loại trừ hoàn toàn. Giữ vệ sinh sạch sẽ, ăn chín uống sôi là việc đơn giản nhất để phòng tránh nhiễm giun, bảo vệ sức khỏe của bạn.

xem chi tiết